Fransa Siyasi Kaos İçinde
Fransızların kimileri, ülkedeki siyasi kaosun İtalyanlar tarafından alaya alınmasına bozuluyor.
Fransa’da iki yıldan kısa bir mühlet içinde beş başbakan değişti. Bu, Roma’nın savaş sonrası siyaseten çalkantılı devirlerinde bile görülmedi.
Şimdi de Cumhurbaşkanının Temmuz 2024’te erken seçime gitme kararının akabinde tekrar şekillenen Fransız parlamentosu, bütçeyi geçirebilecek çoğunluğu sağlamakta zorlanıyor.
Buna bir de evvelki bütçe tekliflerine karşı çıkan sendikaların daveti üzerine 18 Eylül Perşembe günü yapılan genel grevi ekleyin.
Roma ve Torino’daki gazeteler son olayları ele alırken Fransa’nın problemleriyle dalga geçtiler.
Gazetelerde, kısa bir müddet evvel misyonundan ayrılan Başbakan François Bayrou’nun küçük düşürüldüğü, borçların süratle arttığı ikazları yapıldı ve Fransız iktisadının IMF tarafından kurtarılması ihtimaline yer verildi.
Ama hepsinden de öte, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un tesirini yitirmekte olduğu yazıldı.
“Şaşaaya ne oldu?” diye sordu Vilayet Messaggero.
Bu yıl ülke borcunu ödemeye 67 milyar euro ayrılması gerektiği iddia ediliyor. Bu, şu anda eğitim ve savunma hariç tüm hükümet departmanlarından daha fazla paranın borç ödemesine gittiği manasına geliyor.
Tahminler, 10 yılın sonunda bu sayının yılda 100 milyar euro’ya ulaşacağını gösteriyor.
Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, 12 Eylül’de Fransa’nın kredi notunu düşürerek Fransız hükümetinin borçlanmasını daha kıymetli hale getirdi ve ülkenin istikrarı ve bu borcu ödeme kabiliyetine ait artan kuşkuları yansıttı.
Kredi için Milletlerarası Para Fonu’na (IMF) başvurmak ya da Avrupa Merkez Bankası’nın müdahalesini talep etmek zorunda kalma ihtimali artık çok uzak değil.
Ve tüm bunlar art plandaki çalkantılar ortasında gerçekleşiyor: Avrupa’da savaş, ABD’nin Avrupa ile angajmanı azaltması, popülizmin yükselişi.
Bloquons Tout (Her Şeyi Engelleyelim) isimli bir küme 10 Eylül’de ülke çapında protesto düzenledi. Çok sol tarafından ele geçirilen hareket, birtakım sokak çatışmalarının görünür olması dışında çok az tesir yarattı.
Ancak 18 Eylül’de sendikalar ve sol partilerin hükümetin planlarına karşı kitlesel şovlar düzenlemesiyle çok daha büyük bir imtihan verildi.
Deneyimli siyasi yorumcu Nicolas Baverez’in kelamlarıyla: “Fransa’nın ve Avrupa’nın egemenliğinin ve özgürlüğünün tehlikede olduğu bu kritik anda, Fransa kendisini kaos, iktidarsızlık ve borç içinde felç olmuş halde buluyor.”
Cumhurbaşkanı Macron ülkeyi bu karmaşadan kurtarabileceği konusunda ısrarlı fakat ikinci periyodunun bitmesine yalnızca 18 ay kaldı.
Ülkenin sahip olduğu zenginlik, altyapı ve kurumsal dayanıklılık üzere güçlü tarafları, pek çok kişinin tarihi bir dönüm noktası olarak gördüğü bu süreci atlatmasını sağlayabilir.
Ancak diğer bir senaryo daha var: Kalıcı olarak zayıflamış, sol ve sağ aşırılık yanlıları tarafından yıpratılmış, Avrupa’nın yeni hasta adamı olmak.
Başbakanlarla yaşanan gerginlikler
Tüm bunlar Macron’un 2024 yazının başlarında felakete yol açan Ulusal Meclisi’i feshine kadar uzanıyor. İdare için daha güçlü bir temel oluşturmak bir yana, yeni parlamento artık üçe bölünmüş durumda: merkez, sol ve çok sağ.
Hiçbir küme işleyen bir hükümet kurmayı düşünemiyor bile, zira öteki ikisinin kesinlikle ona karşı birleşeceği biliniyor.
Michel Barnier ve akabinde François Bayrou başbakan olarak birkaç ay bocaladılar, lakin her ikisi de tüm hükümetlerin karşı karşıya kaldığı temel soruya takıldı: Devletin parasını nasıl toplaması ve harcaması gerektiği.
Merkez siyasetten 74 yaşındaki Bayrou, şu anda üç trilyon euro’yu aşan ya da Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) yaklaşık %114’üne tekabül eden borç sorunsalının sembolik bir ismine dönüştü.
Bakan, 2026 bütçesinden 44 milyar euro kesinti yaparak geri ödemeleri istikrara kavuşturmak istedi.
Bayrou, sol ve çok sağ milletvekillerinin birleşmesiyle geçen hafta , lakin anketler birçok seçmenin başbakanın savunmaya daha fazla para harcanması için iki ulusal tatilin kaldırılması üzere fikirlerine de karşı çıktığını gösterdi.
Emmanuel Macron’un birinci başvurduğu sistem, yeni bir yaklaşıma öncülük etmesi için yakın etrafından birini görevlendirmek oldu.
Geçen hafta başbakan olarak atanan 39 yaşındaki Sébastien Lecornu, Normandiya bölgesinden ve yavaşça konuşmasıyla biliniyor. Elysée’de gece geç saatlere kadar süren viskili sohbetlerde cumhurbaşkanının sırdaşı haline geldi.
Atamanın akabinde Macron, “her birinin durumlarına hürmet göstererek siyasi güçler ortasında bir muahedenin mümkün olduğuna” inandığını söyledi.
Macron’un Lecornu’nün sadakatini takdir ettiği ve başbakanının kendi siyasi geleceğini önceliklendirmediğini düşündüğü söyleniyor.
Lecornu’nün iki selefi Michel Barnier ve François Bayrou ile yaşadığı gerginliklerin akabinde bugün Cumhurbaşkanı, Başbakanla birebir noktada.
Cumhurbaşkanı’na danışmanlık yapan ve onu yakından tanıyan ekonomist Philippe Aghion, “Bu, Macron’un Lecornu ile birlikte başbakan olması manasına geliyor” diyor.
“Macron ve Lecornu aslında bir bütün.”
Lecornu’yü bekleyen görev
Macron Lecornu’den bir değişim gerçekleştirmesini istiyor. Temel olarak siyasi sağa yaslanan Macron artık solla, özellikle de Sosyalist Parti (PS) ile bir mutabakat yapmak istiyor.
Yasa gereği Lecornu’nün ekim ayı ortasına kadar bir bütçe sunması ve bunun da yıl sonuna kadar kabul edilmesi gerekiyor.
Aritmetik olarak bunu yapabilmesinin tek yolu, merkezci bloğuna sağ ve solundaki “ılımlıların”, yani muhafazakar Cumhuriyetçilerin (LR) ve Sosyalist Parti’nin (PS) katılması.
Ancak sorun şu ki bir tarafa verilen her taviz, öbür tarafın çekip gitme ihtimalini artırıyor.
Örneğin, Sosyalistler borçların azaltılması için çok daha düşük bir maksat talep ediyorlar. Ultra güçlü girişimcilerden vergi alınmasını ve Macron’un nun iptal edilmesini istiyorlar.
Ancak bu fikirler, bunları içeren rastgele bir bütçeye karşı oy kullanmakla tehdit eden iş dünyası yanlısı Cumhuriyetçilerin güzeline gitmiyor.
Ana patron sendikası MEDEF, Lecornu’nün bütçe çıkmazına tahlilinin daha fazla vergi artışı içermesi halinde kendi “kitlesel gösterilerini” düzenleyeceğini ilan etti.
Mayıs 2027’de cumhurbaşkanlığı seçimleri
Durumu daha da içinden çıkılmaz hale getiren ise zamanlama: Macron’un misyondan ayrılacak olması, her iki tarafın da taviz vermesini daha da zorlaştırıyor. Mart ayında önemli belediye seçimleri ve akabinde Mayıs 2027’de cumhurbaşkanlığı seçimleri var.
Siyasi dama tahtasının her iki ucunda da güçlü partiler var – sağda Ulusal Birlik (RN), solda Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) – merkezle en ufak bir uzlaşma işaretinde “ihanet” diye bağıracaklar.
Ve Fransız siyasetçiler, Macron üzere süratle bedelini yitiren bir siyasetçiyle teması en aza indirmek isteyebilir.
Yani Lecornu’nün vazifesi çok güç. En düzgün ihtimalle, bir muahedeyi sağlayabilir. Lakin bu türlü bir bütçe zarurî olarak budanmış olacak. Bu türlü bir durumda piyasalara verilecek sinyal borcu daha da fazla ertelemek olacak. Bu da borç ödeme maliyetini daha da artıracak.
Bunun alternatifi başarısızlık ve bir başbakanın daha istifası.
Bu yol Macron’un kıyamet senaryosu: Marine Le Pen’in Ulusal Birlik’inin bu sefer kazanabileceği yeni seçimlere yol açacak bir öteki fesih.
Hatta -bazılarının talep ettiği gibi- Macron’un içinden çıkması sıkıntı duruma liderlik etmesindeki rolü nedeniyle istifası bile istenebilir.
Çeşitli krizlerin konjonktürü
Fransa’yı incelerken “felaket senaryosu”nun dışındaki bir ihtimalin de olduğunu düşünmek her vakit mümkün. Ne de olsa ülke geçmişte yaşadığı krizleri her vakit atlattı ve kimileri Macron’un Fransa’sında hayranlık duyulacak şeyler görüyor.
Cumhuriyetçilerin eski lideri Jean-Francois Copé’ye göre, “ithalat ve ihracat istikrarı de dahil olmak üzere Fransız iktisadının temelleri sağlamlığını korumakta.”
“İşsizlik düzeyimiz klasik olarak Birleşik Krallık’tan daha yüksek lakin felaket durumda değil. Yüksek oranda iş yaratıyoruz ve Almanya’dan daha düzgün büyüme sayılarına sahibiz.”
Macron’un eski danışmanı Aghion da nispeten optimist. ” Yunanistan üzere batmak üzere değiliz” diyor. “Bayrou’nun borç konusunda söyledikler uyanma davetiydi.”
Ancak başkalarına nazaran dünyanın değişen durumu nedeniyle bu tıp açıklamalar çok optimist kalıyor.
Eski refah devletinin sonu mu?
Paris’teki Yüksek Finans Enstitüsü’nün yöneticisi ekonomist Philippe Dessertine’e nazaran, “IMF müdahalesi hipotezini siyasetçilerin yaptığı üzere bir kenara atamayız” diyor.
“Sanki [denizin üzerindeki] bir setin üzerindeyiz. Gereğince sağlam görünüyor. Herkes üzerinde duruyor ve bize sağlam olduğunu söyleyip duruyorlar. Lakin altta deniz her şeyi çürütüyor, ta ki bir gün ansızın çökene kadar.
“Ne yazık ki, hiçbir şey yapmamaya devam edersek olacak olan bu.”
Le Monde gazetesinden Françoise Fressoz’ya nazaran, “Hepimiz kamu harcamalarına büsbütün bağımlı hale geldik. Bu, yarım yüzyıldır sağdan sola her hükümetin hoşnutsuzluk ateşini söndürmek ve toplumsal barışı satın almak için kullandığı bir usul oldu” diyor.
“Artık herkes bu sistemin miadını doldurduğunu hissediyor. Eski refah devletinin sonuna geldik. Lakin kimse bunun bedelini ödemek ya da yapılması gereken ıslahatlarla yüzleşmek istemiyor.”
Şu anda Fransa’da siyasi, ekonomik ve toplumsal olmak üzere birçok kriz birebir anda yaşanıyor ve şu anı bu kadar değerli kılan da bu.
Anketör Jerome Fourquet’nin geçen hafta söylediği üzere, “Bu, boş bir tiyatronun önünde oynanan anlaşılmaz bir oyun üzere.”
Seçmenlere borcun ulusal bir vefat kalım problemi olduğu söyleniyor, fakat birçoğu ya buna inanmıyor ya da neden kendilerinin ödemesi gerektiğini anlayamıyor.
Tüm bunların başında 2017’de iktidara gelen ve sol ile sağ, iş dünyası ile emek, büyüme ile toplumsal adalet, Avrupa kuşkucuları ile Avrupa destekçileri ortasındaki uçurumu kapatma kelamı veren bir adam var.
Bu son fiyaskonun akabinde, açık sözlülüğüyle tanınan Fransız yorumcu Nicolas Baverez, Le Figaro gazetesindeki yazısında yıkıcı bir sonuca vardı:
“Meydan okuyan halkın gerçek amacı Emmanuel Macron ve bu gemi kazasının tüm sorumluluğu onun.
“Tüm demagoglar üzere o da ülkemizi bir harabeye dönüştürdü.”
Bu haber, BBC gazetecileri tarafından hazırlandı ve denetim edildi. Bir pilot proje kapsamında çevirisi için yapay zekadan da faydalanıldı.
