Roman ve İktisat Üzerine Söyleşi
“Aklı Karışıklar için Kılavuz”, “Roman Lisanıyla Emperyalizm”, “Birey, Burjuva ve Zengin” ve “Romanperver İktisatçı”nın ortasında olduğu birçok kitap kaleme alan muharrir Dr. Mustafa Özel, Mavera Eğitim ve Sıhhat Vakfı’na konuk oldu.
Vakfın Üsküdar’daki merkezinde “Roman Lisanı ile İktisat ve Siyaset” başlıklı bir söyleşi gerçekleştiren Özel, genel olarak hem temel bilimlerin hem de edebiyatın son devirde toplumun gündeminden düştüğünü söyledi.
Söz konusu düşüşün farklı nedenleri olduğunu belirten Özel, “Şu anda kimse çocuğunun fizikçi ya da matematikçi olmasını istemiyor. Ne yazık ki beşeri ilimler, büyük bir prestij kaybetti. Toplum ve insan bilimleri prestijden düştüğü vakit hiçbir zanaat geliştirmek mümkün değildir. Matematiği ve edebiyatı görmezden gelen hiçbir toplumdan sağlıklı bir tartışma yapmak da mümkün değildir.” dedi.
Özel, bilhassa son 10 yıldır edebiyatla daha fazla ilgilendiğini lisana getirerek, “Daha evvel politik ve idare bilimleriyle uğraşıyordum. Son yıllarda roman başta olmak üzere kurguya dayalı üretimlerin bir bilim olduğunu düşünmeye başladım. Düzgün romancıların düzgün birer tarihçi, sosyolog, psikolog olabileceklerini gördüm. Burada niyetim bu disiplinleri küçümsemek değil, romanın hak ettiği prestiji iade etmek içindir.” sözlerini kullandı.
“Hakikat Kur’an’da, gerçekler romandadır”
Yakın vakitteki çalışmalarıyla birlikte roman alanında 5 kitabının yayımlandığından bahseden Mustafa Özel, şöyle devam etti:
“Önümüzdeki periyotta yayınlanacak kitaplar ortasında ‘Roman Lisanıyla Para’ isimli çalışmam var. Bu çalışmamda son birkaç yüzyıldır hem iktisat hem de edebi dünyada para sıkıntısına nasıl yaklaşılmış bunu değerlendirmeye çalışıyorum. Gördüm ki Goethe başta olmak üzere para sıkıntısını en yeterli tekrar romancılar anlamış. Bunun yanı sıra ‘Roman Lisanıyla Çocuk’ isimli bir çalışmam da var. ‘Küçük Prens’, ‘Momo’, ‘Heidi’ üzere çocuk roman kahramanlarını anlamaya çalışıyorum.”
Özel, eğitim hayatına mühendis olarak başladığını, daha sonra da iktisat kısmına geçtiğini lisana getirerek, “Aldığım o kısa mühendislik eğitiminden bende ‘konuşurken tıraş etmemek’ biçiminde bir şuur kaldı. Söyleyeceğin şeyin özünü söyleyip, sonra bunu uzun uzun anlatmayı öğrenmiş oldum. Buradaki temel tezim de ‘hakikat Kur’an’da, gerçekler romandadır.’ biçimindedir. Biz Müslüman olarak kendimize yetecek kadar ana unsurları Kur’an’dan bulabiliriz. Lakin hayat çok çeşitlidir ve Kur’an bunların hepsini içinde barındırmaz. Kelam konusu bu gerçeklikler romanda yer alır, biz de bunları oradan alırız.” değerlendirmesini yaptı.
“Bir toplumun kültürel çözümlemesini edebi metinler üzerinden yapmak mümkündür”
Romanlar üzerinden toplumların tarihlerinin ele alınabileceğinin altını çizen Özel, “Bir toplumun kültürel çözümlemesini edebi metinler üzerinden yapmak mümkündür. Bunu düzgün anlayan sosyolog Ziya Gökalp, ‘en gerçek sosyoloji, romandır’ der. Bunu savunabilecek bir sosyoloğu günümüzde bulmak ise çok zordur. Zira romancı bir anketör soruşturmacıdır, ama bunu doğal bir formda yapar. Sarfiyat, bakar, anlar ve müellif. Örneğin Ahmet Hamdi Tanpınar’ın, ‘içtimai jeolojinin merkezi camiydi’ tabiri de bu bakışın bir yansımasıdır.” biçiminde konuştu.
Mustafa Özel, roman başta olmak üzere edebi metinlerin ideolojik bir beyanname olmadığına dikkati çekerek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Roman, başımıza gelmiş olanı yanlışsız anlayabilmemiz için birtakım çileli insanların kalemlerin kan damlatarak yazdıkları edebi yapıtlardır. Kağıt para bir simya üzeredir ve bunu da en düzgün anlayan Goethe’dir. ‘Faust’un ikinci cildi büsbütün iktisada ayrılmıştır. Goethe için çağdaş birey, şeytanla antlaşma yapmış kişi demektir. Çağdaş devlet de şeytanla sözleşme yapmış tertiptir. Yapılan sözleşme kağıt paradır. Çağdaş çağ, paraya hükmeden yeni iktisadi aktörlerin çağıdır. Goethe, bütün bunu inanılmaz bir halde anlar ve bize de bunu şahane bir biçimde aktarır. İşte edebiyat bu yüzden bizim için değerlidir.”
Yoğun iştirakin olduğu program, soru yanıt kısmının akabinde sona erdi.
